Proje Performans Göstergeleri

CPI & SPI
Proje Performansını ölçmede birçok gösterge tanımlanıp kullanılabileceği gibi, literatürde kabul görmüş iki önemli gösterge, CPI ve SPI, proje performansını ortaya koyan göstergelerdir. CPI ve SPI göstergelerinin hesaplanmasına ve değerlendirilmesine Kazanılmış Değer Analizi (EVA – Earned Value Analysis) adı verilir ve bu hesaplama sırasında özel bazı parametreler kullanılır.

1. EV : Gerçekleşen Çalışmanın Bütçelenmiş Maliyeti’ ni ifade eder.
(Earned Value - Kazanılmış Değer)
2. PV : Zamanlanan Çalışmanın Bütçelenmiş Maliyeti’ ni ifade eder.
(Planned Value - Planlanan Değer)
3. AC : Gerçekleşen Çalışmanın Fiili Maliyeti’ ni ifade eder.
(Actual Cost - Gerçekleşen Maliyet)
4. BAC : Aktivitenin, başlangıç kayıtlarında yer alan maliyeti
(Budget at Completion - Tamamlanma Bütçesi)

CPI, yani Maliyet Performans Endeksi, planlanan durum ile gerçekleşen durumun, parasal karşılaştırması ve oranlanmasından elde edilen bir değerdir. Diğer bir deyişle, kazanılmış değerin (EV) belli bir tarihte projedeki görevler için harcanmış paraya (AC) oranıdır.

CPI = EV / AC

Örnek:
Başlangıç Tarihi 01.11.2007 olan ve 8 gün sürmesi öngörülen bir göreve, günlük ücreti 100,00 TL olan bir personel atanmıştır. Bu durumda görevin bütçelenmiş maliyeti 800 TL’ dir. Ancak bu görev için AC ve PV değerleri henüz “0” (Sıfır)’ dır. Bunun nedeni bu görev için bir ilerleme kaydedilmemiş olmasıdır.

Proje ilerleme sürecinde, söz konusu görevin başlaması ve üzerinden 2 gün geçmesinden sonra, planlandığı gibi 8 günde tamamlanamayacağı ortaya çıkmış ve 10 günde tamamlanabileceği kayıt edilmiştir. Buna göre, eğer çalışmada aksama olmasa ve görev planlandığı gibi tamamlanacak olsa, 2 gün sonunda tamamlanma oranı % 25 (2/8) olacaktı. Ancak geçerli durumda bu oran % 20 (2/10) olarak ortaya çıkmıştır. Buna göre değerler şöyle olacaktır;

EV = 800,00 TL * 0,20 = 160,00 TL
AC = 800,00 TL * 0,25 = 200,00 TL
CPI = 160,00 TL / 200,00 TL = 0,80

Bu değerin yorumu, harcanılan her bir liraya karşılık, 80 kuruşluk çalışma yapılmış şeklindedir. Bu durumda kötü bir performans söz konusudur. CPI için, 1, ideal değeri, 1’ den büyük değerler üstün performansı ifade eder. Ancak planın ilerisinde olmak, gerisinde olmaktan çok daha iyi bir durum sayılamaz. Planlama başarısının düşük olduğunu gösterir.
CPI hesaplamasından hareketle, bir görevin, geçerli performansı ile toplamda ne kadara mal olacağının tahmini de yapılabilir. Buna Tamamlanma Zamanı Tahmini (EAC – Estimate at Completion) adı verilir. Hesaplama şu şekildedir;

EAC = BAC/CPI
= 800,00 TL / 0,80
= 1000,00 TL

Şu ana kadar gerçekleşen performansa göre bu görev 1000,00 TL ‘na mal olacaktır.

SPI, yani Zaman (Çizelge) Performans Endeksi, CPI’ dan farklı olarak, görevin bitiş tarihindeki herhangi bir değişme durumunda oluşur. SPI, kazanılmış değerin (EV), belli bir tarihe kadar aktiviteyi gerçekleştirmek üzere yapılacak çalışmaya karşılık harcanması planlanan paraya (PV) oranıdır.

SPI = EV / PV

Yukarıdaki örneğe devam edilirse;
Görevin 8 gün olarak planlandığı ve 2. Gün planın gerisinde kalındığı, 10 güne uzayacağı durumu vardı. Bu kez, görev süresi aynı kalırken, görevin planlandığı tarihten daha geç bir tarihte başladığı ve dolayısıyla daha geç bir tarihte bittiği durumu olduğunu düşünelim. Hafta sonu çalışılmadığı varsayımı ile tarihler;

Planlanan Başlangıç Tarihi : 01.11.2007
Planlanan Bitiş Tarihi : 12.11.2007

şeklindedir. Önceki görevlerde meydana gelen sapmalar dolayısıyla bu görev, 05.11.2007 tarihinde başlayacaktır. Görev başladıktan 3 gün sonra (07.11.2007 - başladığı ve bittiği gün hesaplamaya dahil edilir) yapılan hesaplama şöyle olacaktır;

07.11.2007 itibariyle görevin planlanmış maliyeti : 5 gün * 100,00 TL = 500,00 TL (EV)
07.11.2007 itibariyle görev için harcanmış para : 3 gün * 100,00 TL = 300,00 TL (PV)
SPI = 300,00 TL / 500,00 TL = 0,60

Bu değerin yorumu, tamamlanması planlanmış her 1 liralık iş için 60 kuruşluk iş tamamlanmış şeklinde düşünülmelidir. Dolayısıyla % 60 değeri kötü performansı ifade eder.

Yazıyı pdf olarak bilgisayarınıza indirmek için tıklayınız.